Na czym polegają zaburzenia SI?
- Anna Meslin
- Odsłony: 2046
Zaburzenia Integracji Sensorycznej to złożona dysfunkcja układu nerwowego, zaburzająca rozwój dzieci i dorosłych. Osoby z Zaburzeniami Przetwarzania Sensorycznego nieprawidłowo interpretują odbierane codziennie informacje sensoryczne, takie jak dotyk, dźwięk, czy ruch. Jedni mogą czuć się nadmiernie bombardowani ilością bodźców, inni poszukiwać intensywnych doznań sensorycznych, a jeszcze inni mogą prezentować odmienne symptomy. Przetwarzanie sensoryczne (integracja sensoryczna) to skomplikowany proces, w którym układ nerwowy odbiera informacje ze wszystkich zmysłów (dotyk; układ przedsionkowy odbierający ruch; czucie ciała, czyli propriocepcja, węch, smak, wzrok i słuch), następnie organizuje je i interpretuje tak, aby mogły być wykorzystane w celowym i efektywnym działaniu. U większości osób proces ten przebiega automatycznie. Słysząc rozmowę lub śpiew ptaka nasz mózg interpretuje te dźwięki jako mowę lub odgłosy zwierząt. W efekcie reagujemy na nie w odpowiedni sposób. U osób, które mają Zaburzenia Przetwarzania Sensorycznego proces ten przebiega inaczej. SPD zaburza sposób, w jaki mózg tych osób interpretuje odbierane informacje, jak również ich reakcje na nie; emocjonalne, ruchowe, koncentrację i inne. Wyróżnia się kilka rodzajów Zaburzeń Przetwarzania Sensorycznego. Każdy z nich może powodować różnorodne, złożone zachowania. Poniżej w ogólny sposób przedstawiono najczęściej występujące wzorce zachowań.
DZIECI UNIKAJĄCE WRAŻEŃ SENSORYCZNYCH
Niektóre dzieci/osoby z Zaburzeniami Przetwarzania Sensorycznego nadmiernie reagują na stymulację. Ich układ nerwowy odczuwa zwykłe doznania sensoryczne jako bardzo intensywne, w efekcie czego czują się stale bombardowane przez odbierane bodźce. Stan taki nazywa się obronnością sensoryczną. Najczęstszą wówczas reakcją na bodźce jest reakcja walki lub ucieczki mająca na celu uniknięcie lub znaczne ograniczenie ilości bodźców. W efekcie przeciążenia układu nerwowego dzieci mogą również reagować agresją. Zaburzenie to może występować w obrębie każdego ze zmysłów.
Dzieci takie mogą:
- Reagować na dotyk agresją lub wycofaniem się
- Bać się wysokości i ruchu, lub odczuwać mdłości w wyniku niewielkiego ruchu bądź wysokości
- Niechętnie ryzykować oraz próbować nowych rzeczy
- Czuć duży dyskomfort w zatłoczonych miejscach
- Jeść mało zróżnicowane jedzenie i/lub mieć dużą wrażliwość na zapachy
- Być nadmiernie pobudzone i aktywne
Dzieci te mogą mieć zdiagnozowaną nadwrażliwość sensoryczną.
DZIECI POSZUKUJĄCE WRAŻEŃ SENSORYCZNYCH
Niektóre dzieci mają obniżoną reaktywność na bodźce. Ich układ nerwowy nie zawsze rejestruje lub rozpoznaje informację sensoryczną do niego docierającą. W efekcie wydawać się może, że dzieci te mają nienasycony apetyt na stymulację sensoryczną, co może przejawiać się nieodpartą chęcią ruchu lub ciągłym poszukiwaniem innych, intensywnych doznań sensorycznych.
Dzieci te mogą:
- Prezentować nadmierną aktywnością ruchową będącej efektem jak i źródłem wrażeń sensorycznych odżywiających mózg
- Nie reagować na ból i nie zauważać innych bodźców dotykowych; często i zbyt mocno dotykać inne osoby (co może wyglądać jak zachowanie agresywne)
- Uczestniczyć w niebezpiecznych zabawach np. zbyt wysokie wspinanie się
- Preferować intensywne, długo trwające zabawy typu huśtanie, kręcenie, często bez objawów dyskomfortu
- Lubić bardzo głośne dźwięki np. głośno grająca muzyka, telewizor
- Mieć opóźnioną mowę
Dzieci te mogą mieć zdiagnozowaną podwrażliwość/niedowrażliwość sensoryczną.
DZIECI MAJĄCE OBNIŻONE UMIEJĘTNOŚCI RUCHOWE
Niektóre dzieci z Zaburzeniami Przetwarzania Sensorycznego w efekcie tych zaburzeń mogą mieć trudności z planowaniem i wykonywaniem nowych ruchów i aktywności ruchowych. Często dzieci te są niezdarne, nieskoordynowane, przewracają się, mają problem z nauczeniem się wielu zabaw ruchowych.
Dzieci te mogą:
- Mieć trudności z aktywnościami manualnymi, pisaniem, zapinaniem guzików itp.
- Mieć słabe umiejętności z zakresu dużej motoryki np. kopanie, łapanie, rzucanie piłki
- Mieć trudności z naśladowaniem ruchów np. w zabawie Ojciec Wergiliusz
- Mieć trudności z utrzymaniem równowagi, wykonaniem sekwencji ruchów lub obustronną koordynacją
- Preferować znane aktywności i zabawy
- Preferować aktywności statyczne, siedzące np. oglądanie telewizji, czytanie książki
- Mieć trudności z wymową
Dzieci te łatwo ulegają frustracji i mogą próbować manipulować i kontrolować otoczenie. Niektóre z tych dzieci mogą uciekać w świat fantazji. Mogą również próbować ukrywać swoje problemy planowania ruchowego pajacując i popisując się przed innymi lub unikając nowych aktywności wykonywanych w grupie. Dzieci te mogą mieć zdiagnozowaną dyspraksję opartą na zaburzeniach sensorycznych, czyli zaburzenie planowania ruchu. Ogólnie rzecz ujmując efektem Zaburzeń Przetwarzania Sensorycznego (zaburzeń SI) może być:
- Podwyższony poziom pobudzenia i aktywności
- Obniżony poziom aktywności, ociężałość
- Trudności z koncentracją
- Opóźniony rozwój ruchowy
- Trudności z utrzymaniem równowagi
- Trudności z koordynacją wzrokowo-ruchową
- Trudności z percepcją słuchową
- Opóźniony rozwój mowy
- Trudności z nauką: czytaniem, pisaniem, matematyką
- Niskie poczucie wartości
- Zaburzone relacje społeczne
- Problemy emocjonalne
